Page 49 - lienlac2025-1

phạm, quy hoạch, bảo quản, kênh phát sóng, cao Những từ ngữ thông dụng khác như ghi danh, đi
tốc, doanh số, đối tác, thời bao cấp, chế độ bao cấp, xem đã bị thay thế bằng đăng ký, tham quan.
chế độ xem, nâng cấp, lực công, nền công nghiệp .....Nhiều từ ngữ dần dần đã bước vào quên lãng
âm nhạc, chùm ảnh, chùm thơ, nhà cao tầng, đáp như: sổ gia đình, tờ khai gia đình, phản ảnh, đường
án, phồn thực, sinh thực khí, từ vựng, hội chứng, rầy, cao ốc, bằng khoán nhà, tĩnh từ, đại danh từ,
phân phối, mục từ, kết từ, đại từ, nghệ sĩ ưu tú, túc từ, giới từ, khảo thí, khán hộ, khao thưởng, hữu
nghệ sĩ nhân dân,v.v…dần dà đã trở thành những từ sự, khế ước, trước bạ, tư thục, biến cố, du ngoạn,
ngữ quen thuộc trong đời sống hàng ngày của người ấn loát, làm phong phú, liên hợp, gá nghĩa, giáo học,
dân miền Nam. giáo quy, hàm hồ, tráng lệ, thám thính, tư thất, chẩn
+....Có những từ ngữ miền Nam và miền Bắc bệnh, chi dụng, giới nghiêm, thiết quân luật, v.v…
trước 75 đồng nghĩa và cách dùng giống nhau. Có +.....Ở hải ngoại, khi bắt đầu cầm bút, trong tâm
những từ cùng nghĩa nhưng cách dùng khác nhau. thức một người lưu vong, viết, đối với tôi, là một
.....Tỷ như chữ “quản lý” là trông nom, coi sóc. động tác mở để vỡ ra một con đường: Đường hoài
Miền Nam chỉ dùng từ này trong lãnh vực thương hương. Nhiều người viết hải ngoại cũng tìm đến con
mại trong khi miền Bắc dùng rộng hơn trong cả đường về cố hương nhanh nhất này như tôi. Hơn
lãnh vực cá nhân như một người con trai cầu hôn nữa, để đối đầu với cơn chấn động văn hóa thường
một người con gái bằng câu: “Anh xin quản lý đời tạo nhiều áp lực, tôi xem viết như một phương pháp
em”. Hoặc từ “chế độ” cũng vậy, miền Nam chỉ dùng giải toả và trám đầy nỗi hụt hẫng, rỗng không của
trong môi trường chính trị như “chế độ dân chủ”. một người vừa ly dị với quê hương đất tổ sau một
Miền Bắc dùng bao quát hơn trong nhiều lãnh vực hôn phối dài. Tôi không bao giờ để ý đến việc mình
như “chế độ xem”, “chế độ bao cấp”. Có những từ viết cho ai, loại độc giả nào, trong hay ngoài nước,
miền Bắc dùng đảo ngược lại như đơn giản – giản và họ có hiểu thứ ngôn ngữ mình đang dùng hay
đơn; bảo đảm – đảm bảo; dãi dầu – dầu dãi; vùi dập không vì lúc đó, chỉ có một vài tờ báo điện tử liên
– dập vùi. v.v… mạng mới bắt đầu xuất hiện ở hải ngoại. Sau này,
.....Song song với việc thống nhất đất nước, nhờ kỹ thuật điện toán ngày một phát triển, cầu giao
chính quyền Việt Nam đã thống nhất hoá tiếng Việt lưu giữa trong và ngoài nước được nối lại, độc giả
và gọi đó là “tiếng Việt toàn dân”. Cuối năm 1979, trong và ngoài nước đã có cơ hội tiếp xúc, thảo luận,
đầu năm 1980, Ủy ban Khoa học Xã hội Việt Nam đọc và viết cho nhau gần như trong gang tấc.
đã phối hợp với Viện Khoa học Giáo dục tổ chức Đó là lúc tôi được tiếp xúc với dòng văn học
một số cuộc hội thảo về vấn đề chuẩn hoá tiếng trong nước và làm quen với nhiều từ ngữ mới lạ
Việt. Bộ Giáo dục cũng thông qua một số quy định chưa từng được nghe và dùng. Ngược lại, trong
về chính tả trong sách giáo khoa cải cách giáo dục. nước cũng vậy, số người lên mạng để đọc những gì
Ngày 01/7/1983, Quyết nghị của Hội đồng chuẩn được viết bởi người cầm bút ngoài nước cũng không
hoá chính tả và Hội đồng chuẩn hoá thuật ngữ đã ít.
được ban hành và áp dụng cho các sách giáo khoa, Thế hệ chúng tôi được người ta âu yếm gọi
báo và văn bản của ngành giáo dục. là thế hệ một rưỡi, thế hệ ba rọi hay nửa nạc nửa
Khi tiếng Việt được thống nhất và chuẩn hoá, mỡ, cái gì cũng một nửa. Nửa trong nửa ngoài, nửa
toàn quốc sử dụng chung một thứ ngôn ngữ theo tây nửa ta, nửa nam nửa bắc, nửa nọ nửa kia, cái gì
một tiêu chuẩn, mẫu mực nhất định. Tiếng Việt Sài cũng một nửa.
Gòn cũ, gồm những từ ngữ mà tiếng Việt miền Bắc +....Do đó, nhiều lúc tôi phân vân không biết
đã có từ ngữ thay thế, sẽ bị quên đi hoặc bị đào thải. mình nên dùng nửa nào để viết cho thích hợp nữa.
Những từ ngữ thông dụng cho cuộc chiến trước đó Nửa của những từ ngữ Sài Gòn cũ hay nửa của tiếng
sẽ biến mất trước tiên. Những: trực thăng, cộng Việt thông dụng trong nước? Mình có nên thay đổi
quân, tác chiến, địa phương quân, thiết vận xa, xe lối viết không? Tôi nghĩ nhiều người viết hải ngoại
nhà binh, lạnh cẳng, giới chức(hữu) trách, dứt điểm, cũng gặp khó khăn như tôi và cuối cùng, mỗi người
phi tuần, chào bãi, tuyến phòng thủ, trái bộc pha, có một lựa chọn riêng.
viễn thám, binh chủng, phi hành, gia binh, ấp chiến .... Không chỉ trong lãnh vực văn chương, thi
lược, nhân dân tự vệ, chiêu hồi, chiêu mộ, v.v… hầu phú mà ở các lãnh vực phổ thông khác như giáo dục
như ít, thậm chí không được dùng trong hiện tại. và truyền thông cũng va phải vấn đề gay go này. Việc

LIÊN LẠC 2025-1 • 49